مصاحبه های شغلی رشته های مهندسی

من امیر کیا هستم، فارغ التحصیل رشته مهندسی عمران از دانشگاه آزاد. در حال حاضر پوزیشنی که دارمSenior Quantity Surveyor  هست که متاسفانه معادل فارسی نداره و در پروژه توربین های بادی یا همان wind farm در استان Niagara مشغول به کار هستم که بزرگترین و بلندترین توربین های آمریکای شمالی هست و برای اولین بار در کانادا نصب میشه. حدود 10 سابقه کار در رشته عمران دارم، 6 سال ایران و 4 سال کانادا.

اما قبل از هر چیز، لازمه توضیحی راجع به designation PQS یا همان professional quantity surveyor بدم. سازمانی هست در کانادا به نام CIQS که در واقع مخفف:

 Canadian Institute of Quantity Surveyor

این موسسه از سال 1950 در کانادا مشغول به کار شده و حدود 66 ساله که سابقه تاسیس در این کشور(کانادا) را داره و قبل از آن هم Background آن برمیگرده به انگلیس که در واقع در بریتانیا با اسم دیگه Estimator شناخته میشه که همه ما ایرانی ها میدونیم چی هست و در ایران بهش میگفتیم مترور یعنی کسی که متره و برآورد انجام میداد و بیشتر در واحد های مناقصات و دفتر فنی مشغول به کار بودند. CIQS اینجا دو تا designation ارائه میده، designation سطح یک CEC هستش که مخفف Construction Estimator Certified هست و سطح دوم و بالاترین سطحی که ارائه میده، PQS است که مخفف Professional Quantity Surveyor هستش. معمولا دوستانی که یکی از گرایشات مهندسی عمران، مهندسی معماری، مهندسی برق-الکترونیک و مهندسی مکانیک را دارند، میتونن برای این Designation اپلای کنند و در این رشته کار کنند.

حالا اصلا Quantity Surveyor چی هست و چی کار میکنه؟ حیطه نه خیلی وسیع اما وسیع تر از کلمه estimator پشت PQS یاprofessional quantity surveyor  هست که بخش عمده اش برمیگرده به دفتر فنی های سایت های پیمانکاری و یا مشاور در ایران. از quantity take off یا در واقع متره کردن مقادیر مصالح، نیروی انسانی و ماشین آلاتی که در پروژه به کار میره گرفته تا اینکه شما بخواید یک کار رو از نظر ریالی قبل از مناقصه برآورد کنید. همچنین کارهایی مثل انجام مناقصه، آماده کردن مدارک مناقصه، کنترل صورت وضعیت ها و یا نوشتن صورت وضعیت های پیمانکاران که اینجا بهش میگیم construction invoice یا progress payment و به طور کلی تمام کارهایی که مربوط به برنامه زمانبندی و planning و تمام کارهایی که مربوط به construction budget planning میشه نیز از جمله وظایف این پوزیشنه. بخشی از quantity surveyor برمیگرده به construction law که در واقع قوانین کار پیمانکاری در کاناداست. همچنین مسایل مربوط به General Contractors، Design و Engineering و نیز معماری هم به صورت موازی با قضیه برآورد، مسوولیت های این شغل رو یدک میکشه.

سوال:

خیلی از دوستان عمرانی هستند که وقتی اومدند اینجا، دوست ندارند وارد طراحی بشن و دوست دارند بیان تو فیلد دفتر فنی. حالا به مهندسینی که تو ایران هستند و میخوان بیان کانادا، در این فرصت 6-12 ماهه تا صدور ویزاشون به جز زبان خوندن که به همه توصیه میشه، چه توصیه دیگه ای دارید؟ آیا لازمه که درس هایی رو مرور کنن، نرم افزاری رو یاد بگیرند؟

جواب:

اتفاقا سوال خوبیه، اما اینطوری جوابش رو میدم که شاید از نظر کسانی که تو ایران این مصاحبه رو میخونن خنده دار باشه ولی واقعا این تجربه سه-چهار ساله است که با پوست و گوشت و استخون درکش کردم اینجا. مسئله ای که وجود داره اینه که هیچ سرتیفیکت و مدرکی که از ایران گرفته میشه قابل قبول سیستم کاری کانادا نیست. تنها توصیه که میتونم بکنم، اینه که تا میتونند مهارتشون رو در نرم افزارهای مرتبط بالا ببرن. اول از همه، هرچقدر Excel بلد هستند کمه و باید در حد حرفه ای یاد بگیرند. شاید خیلی بی اهمیت به نظر بیاد ولی بسیار مهمه چون در کانادا تعداد کمی هستند که در سطح حرفه ای این نرم افزار رو بلدن. همچنین برنامه های مربوط به کنترل پروژه مثل M.S. Project یا Primavera رو یاد بگیرند چون تو این فیلد خیلی استفاده میشه. متاسفانه نرم افزارهایی که اینجا برای دفتر فنی یا estimating یا quantity surveyor استفاده میکنند، با ایران کاملا متفاوته. ما در ایران تدبیر و تکسا رو داشتیم، اینجا نرم افزار های خود آمریکای شمالی هستش مثل TimberLine  یا  Planswiftکه کالج هایی مثلGeorge Brown ارائه میده. اینا رو متاسفانه هیج راهی نداره که بشه از داخل ایران یاد گرفت، مگر اینکه برن تو سایتش و help اش رو بخونن که به زبون انگلیسی یه مقدار سخت خواهد بود. اما جای نگرانی نیست. اینجا که اومدن به مرور در کار یاد خواهند گرفت. هیچ کارفرمایی وقتی بخواد یه نفر رو استخدام بکنه سر بلد نبودن نرم افزارهای خیلی تخصصی مثل این دو تا نرم افزاری که اسم بردم کسی رو رد نمیکنه و یه دوره آموزش یک یا دو هفته ای براتون میزاره. اما نرم افزار های پایه ای خیلی مهمه مثل msp یا primavera و اکسل.

سوال:

این quantity surveying دقیقا چه تفاوتی با estimating داره؟ آیا این estimator زیر مجموعه ای از کار شماست یا تفاوت های دیگه ای هم داره؟

جواب:

ببینید، چیزی که از اسمش مشخصه اینه که estimator در واقع کسی هست که estimate  میکنه. این estimate میتونه در فازهای مختلف انجام بشه. فاز مطالعاتی، فاز در حال مناقصه و فاز اجرایی. Estimator در واقع مقادیر رو برآورد کرده و مناقصه رو برگذار میکنه. قیمت ها و unit price های هر کدوم از آیتم ها و activity هایی که در قرارداد یا scope of work هستش رو برآورد میکنه. قیمت ها رو از subcontractor ها میگیره. هزینه های direct و indirect پروژه، سود شرکت، هزینه ریسک و سود اون مبلغی که شما در پریود کار construction باید در نظر بگیرید رو محاسبه میکنه. همه اینها رو در نظر میگیره و به یه عدد واحدی میرسه. در طول کار مقادیر رو در مقاطع مختلف زمانی بسته به مدت قرارداد، هفتگی، ماهانه، سالانه یا شش ماهه جمع بندی کرده و به یک عددی میرسه و در نهایت صورت وضعیت ها رو کنترل میکنه. این میشه کار Estimator. اما در مورد Quantity surveyor میشه گفت که Estimating در درونش وجود داره. به علاوه آیتم های دیگه مثل claim یا همون ادعایی که پیمانکار مطرح میکنه، مسائلی که مربوط به ادعای خسارت میشه و مسائل حل اختلاف construction. برای همین یک بخشی از quantity surveyor، construction law هست. یعنی شما باید Canadian construction law رو بدونید که بتونید یک professional quantity surveyor بشید. اگر پیمانکار با کارفرما اختلاف داره یا دو تا پیمانکار با همدیگه اختلاف دارند، بتونید تشخیص بدید که مقادیری که توسط هر کدوم انجام شده چی هست، فصل مشترک کار رو تشخیص بدید و حل اختلاف بکنید و وقتی شما designation PQS و مهر مربوطه رو دارید، دقیقا مثل یک P.Eng تو court پاسخگو هستید و گزارشتون رو به عنوان کسی که از نظرtechnical  حل اختلاف کرده، stamp میزنید. بعضی وقتها یه سری از مقادیر غیر قابل برآورد هستن که در واقع فقط میشه حدس زد و توی مدت انجام پروژه برای اندازه گیری این مقادیر از professional quantity surveyor استفاده میکنند.

سوال:

لطفا برای دوستانی که تازه از ایران به کانادا اومدند و قصد وارد شدن در فیلد کاری شما رو دارند توضیح بدید که چه مسیری رو باید طی کنند؛ چون بعضی رشته ها کانال های ورودی مشخصی داره به بازار کار؛ به عنوان مثال پزشکی یا دندونپزشکی که designation های خاصی رو دارند یعنی اگه شما این کانال ها رو نرید، به هیچ عنوان به این شغل نمیرسید. اما در بعضی رشته ها مثل رشته عمران یا رشته های فنی مهندسی مسیرهای مختلفی رو میتوان طی کرد. به عنوان مثال از adult school ها گرفته تا co-op و کارهای volunteer و سایت هایی مثل career edge  یا چیزای دیگه. درواقع اگه میشه توضیح بدید که این کاری که شما دارید انجام میدید در واقع entry level اش چی هست و در واقع کسی که میخواد به اینجا برسه، ورودیش چیه و چه عنوانی داره و به نظر شما چطوری میتونه وارد بشه؟ آیا نیازی هست که حتما یه سری لایسنس ها و سرتیفیکت هایی رو بگیره یا از طریق یه سری موسسات میتونه وارد بشه؟

پاسخ:

ببینید در واقع کلا فارغ التحصیل رشته عمران رو من تو ذهنم میتونم به سه دسته در کانادا تقسیم بکنم. دسته اول کسی که کارdesign  انجام میده میتونه تو یه دفتر بدون سرتیفیکیت P.eng کار design انجام بده و در واقع کسی که اونجا مافوقش هست کارش رو stamp میکنه. ولی هیچوقت نمیتونه درآمد کسی رو که stamp داره داشته باشه. میتونه کار design انجام بده بدون (سرتیفیکیت) designation. دسته دوم میشه اون بچه هایی که توی اجرا بودند. سایت سوپروایز بودند، رئیس یا سرپرست کارگاه بودند میتونن اینجا super intendant یا supervisor باشن . لازمه چیزی هم که باید داشته باشید Gold Seal Certification هستش. با داشتم این سرتیفیکیت خیلی از شرکتهای  Construction شما رو استخدام میکنه. عملا برای گرفتن Gold Seal Certification شما باید یکسال تا یکسال و نیم اینجا درس بخونید. دسته سوم برمیگرده به همین estimation یا quantity surveying؛ شما میتونید وارد شرکت های کوچیک بشید و به عنوان estimator شروع به کار بکنید. سالیان سال مشغول باشید، بدون designation های خاصی. ولی برای بازار کار حرفه ای و شرکت های بزرگتر و پیشرفت در کارتون و البته درآمد بالاتر، صد در صد designation نیاز خواهید داشت . حالا در کانادا سازمان PEO ((professional engineering Ontario رو داریم برایdesignation  Peng و Ontario Construction Associate رو داریم برای Gold Seal Certificate و برای دو تا designation ِ PQS و CEC که مربوط به کار دفتر فنی هستش، سازمان CIQS رو داریم. برای گرفتن designation ِ PQSو CEC، ابتدا شما عضو این سازمان میشید، و برای شروع مدارکتون رو میفرستید، بعد ریزنمرات شما رو بررسی میکنند و بعد کردیت و یه سری کورس ها رو به شما میدن که ما تو ایران نداشتیم و باید اینجا تو کالج پاس بکنیم و نمراتشون ارائه بدیم. بعد که از نظر آکادمیک تحصیلات تموم شد، نوبت تجربیات و experience  شما میرسه که باید بررسی بکنند. هیاتی که experience شما رو بررسی میکنن، تصمیم میگیرن که شما به چند وقت کار تو کانادا نیاز دارید، شش ماه، یکسال یا دوسال. بعد از اینکه شما این پریود زمانی تعیین شده رو گذروندین و ریپورت هاتون رو دادید(خیلی مشابه Peng هست)، برای شما مصاحبه میزارن و به شما designation PQS رو میدن. اسم این سرتیفیکیت رو خیلی از جاهایی که برای کار مثلا تو سایت های کاریابی کانادایی (مثل indeed یا workopolice) سرچ میکنید، مشاهده میکنید. میبینید که PQS میخوان یا CEC میخوان برای surveyor یا estimator یا حتی بعضی وقتا برای Project coordinator یا Project management یا حتی Manager assistant هم نیاز هست. بنابراین بهترین استارت از نظر من CIQS است که دوتا designations ارائه میده. Designation اول CEC و designation دوم CQS. معمولا به بچه های مهندسی عمران 4-5 تا کورس بیشتر نمیدن و  اکثر کالج ها دارند. اگه سابقه کار داشته باشید میتونید خیلی راحت بعد از یکسال، یکسال و نیم سرتیفیکیت PQS تون رو بگیرید و بعد از 7-8  ماه میتونید CEC رو بگیرید. یه مطلبی رو هم تو پرانتز بگم، در حال حاضر بنده عضو هیات مدیره CIQS آنتاریو هستم، و در این 66 سال اولین ایرانی هستم که توی هیات مدیره آنتاریو هستم و اگه سوال خاصی دوستان داشتند، میتونند از طریق ایمیل بپرسند.

سوال: میشه در مورد سرتیفیکیت Gold Sealed بیشتر توضیح بدید؟

جواب:

Gold seal certification سرتیفیکتی هست که بیشتر در زمینه اجرایی و در سایت بودن کاربرد داره. این سرتیفیکیت دو بخش داره، بخش آکادمیک و بخش experience. درواقع مخفف این سرتیفیکیت GSC هست که میاد جلوی اسم شما قرار میگیره مثل Peng و نشنال هم هست، یعنی برای کل کاناداست و نه فقط برای آنتاریو.)البته PCIQS هم همینطوره، جفتشون نشنال هستند.(

 در سایت کالج georgebrown، اطلاعات کاملش موجود هست که درواقع چه پیش نیازهایی مورد نیاز است(https://coned.georgebrown.ca/courses-and-certificates/canadian-construction-association-cca-gold-seal-credit-courses/ ). همچنین در سایت http://www.goldsealcertification.com/ هم اطلاعات کامل این سرتیفیکیت رو میتونید بخونید. بچه های مهندسی عمران خیلی راحت میتونند این سرتیفیکیت رو بگیرند. برای شغل های اجرایی و کارگاه مثل site supervisor و site superintendent این سرتیفیکت نیاز است.

این سرتیفیکیت در چهارتا رشته داده میشه: 1. رشته های health and safety، 2. رشته اجرای supervisor و superintendent، 3. رشته project management هستش و 4. و اتفاقا در رشته quantity surveyor یا .estimating در واقع اگر کسی در رشته civil ، سرتیفیکیت CEC یا PQS داشته باشه، با گذروندم یک یا دو کورس خیلی راحت میتونه gold seal رو بگیره. خود پروسه گرفتن Gold Seal Certification برای کسیکه education مربوطه رو نداشته باشه، یا مثلا یه کانادایی که میخواد از اول یعنی گرید 12 high school این سرتیفیکیت رو بگیره ، تعداد کردیت هاش طوری هست که تقریبا دو سال طول میکشه تو میشه گفت که معادل فوق دیپلم ایران میمونه. به علاوه اینکه باید حداقل سه سال سابقه کار ارائه بده. یعنی 5 سال زمان میبره. اما خیلی از ایرانی این رو نمیدون و واقعا خیلی هم کم اند تعداد ایرانی هایی  که Gold Seal و PQS دارن. این اطلاعات رو در واقع جایی پیدا نمیکنید و برای خیلی از بچه های عمرانی که کار اجرا و دفتر فنی کرده اند، این بهترین روش هست که وارد بازار کار بشن.

سوال: جمع بندی اینه که دوستانی که میخوان وارد این فیلد کاری بشن یعنی کار اجرایی، بهتره که این Designation رو بگیرن، درسته؟

جواب: درسته. البته میگم هیچ اجباری وجود نداره. مثلا خود من وقتی 4 سال پیش این تصور رو نداشتم و فکر نمیکردم با گرفتن این designation ها بتونم روزی وارد هیات مدیره PIQS بشم. واقعا این ممبرشیپ و این designation ها خیلی کمکم کرد و شغل ها و موقعیت های خوبی رو پیش روم قرار داد. تجارب و دیدگاه های افراد متفاوته اما به نظر من، این بهترین راهه. چراکه اکثر ما ایرانی ها حوصله نداریم بریم 4 سال درس بخونیم یا دو تا سه سال مستر بخونیم. بهترین راه این هست که یک education کوتاه به صورت پارت تایم به صورت چند تا کورس بگذرونیم که در نهایت منجر بشه به designation یا سرتیفیکت یا diploma که بتونیم از طریق اون ها کار بگیریم.

سوال: در واقع دوستانی که وارد این فیلد میشن، میشه گفت دیگه لازم نیست Peng رو بگیرن و به جاش Designation ای که مربوط به همین کار هست رو بگیرن. درسته؟

جواب: ببینید، کاملا دوتا سرتیفیکیت متفاوته. شما Peng رو می گیرید که کار design انجام بدید، PQS رو میگیرید که کار Quantity Surveyor انجام بدید. حالا اگه هردو رو داشته باشید، چه اتفاقی میوفته؟ موقعیت های بیشتری رو خواهید داشت. برای مثال بنده سرتیفیکیت PQS رو گرفتم و بعد Gold Seal در فاز اجرایی گرفتم و در حال حاضر در حال گرفتن Peng هستم. در واقع اینا در سه تا فیلد جداگانه هستند. اگه شما یکی اش رو داشته باشید در جاب هایی که فقط مرتبط با اون رشته هست میتونید اقدام کنید. اگه Peng داشته باشید میتونید در جاب هایی که Peng میخوان هم اقدام کنید و در نهایت هر چی این designation ها بیشتر و بولدتر بشه، نهایتش Project Management هست.

سوال: به عنوان سوال آخر دامنه حقوقی ای که بچه ها تو این کار دریافت میکنن، چه به عنوان entry-level اش چه به عنوان کسی که designation رو داشته باشه، حدودا چه مقدار  هست؟

جواب: برای CEC از 55 هزار تا شروع میشه تا حدود 70-75 هزار تا. برای PQS از 70 هزار تا شروع میشه تا 130-140 هزار تا، خیلی رنجش متفاوته و بسته به سابقه کار کانادایی متفاوته. به طور مثال اگه کسی 10 سال سابقه کار اینجا رو داشته باشه و PQS داشته باشه من جاب پوزیشن هایی رو دیده ام که تا 140 هزار تا پیشنهاد میکنن. درواقع میشه گفت بازار کار بیشتری Peng داره، میشه گفت چون تعداد نفرات کمتری این سرتیفیکت هارو دارند؛ کلا تعداد افرادی که PQS در استان آنتاریو دارند، 750-800 نفرند، یعنی زیر 1000 نفر و این خیلی موقعیت خوبیه در آنتاریو.

رنج حقوقی بچه های اجرا، اونایی که Gold Seal دارند، از 80 هزار تا 140-150 هزارتا. درواقع با درآمد افرادی که دیزاین کار میکنند قابل مقایسه نیست چراکه اجرا به مراتب سخت تر هست. فردی که کار اجرایی میکنه باید تو سرمای منهای 10 یا منهای 20 باید حدود 8-9 ساعت سرپا باشه و درواقع کار سایت یکسری کارهای فرسایشی هست و چون کار office ای نیست، میزان دریافتی بیشتری داره.

در پایان از طرف تمام بچه‌های i2Canada تشکر می‌کنم از آقای امیر کیا که وقت گرانبهاشون رو در اختیار بنده قرار دادن و اطلاعات بسیار با ارزشی رو صمیمانه و دلسوزانه به دوستان منتقل کردن.